نویسنده | پورتر |
کشور | آمریکا |
تاریخ | ۱۹۸۵ |
نوع | مدل |
نقش | مشاور |
فعالیت | تحلیل و طراحی |
موضوع | مدیریت استراتژیک، توسعه و طراحی سازمان |
سطح تحلیل | سازمانی |
دیدگاه | عقلایی |
وضعیت | نهایی |
مایکل پورتر تحلیل زنجیره ارزش را در سال ۱۹۸۵ در پاسخ به این انتقاد که چارچوب پنج نیروی او فاقد روش اجرایی است منتشر کرد. هدف از این کار، از بین بردن فاصله بین تواناییهای داخلی و فرصتها در چشمانداز رقابتی بود. چارچوب پنج نیرو بر جذابیت صنعت به عنوان عامل تعیینکننده سود بالقوه هر شرکت متمرکز شده بود. با این حال، در عملکرد بین شرکتهای واقع در یک صنعت تفاوتهای قابل توجهی وجود دارد که میتواند به واسطه حضور شرکت در یک گروه استراتژیک موفق یا به واسطه مزیتهای رقابتی خاص شرکت باشد.
تحلیل زنجیره ارزش، به شناسایی قابلیتهای کلیدی شرکت و تشخیص فعالیتهایی که مزایای رقابتی را به وجود میآورند، کمک میکند. ساختار هزینه یک سازمان میتواند به فرآیندهای جداگانه تقسیم شود، در حالی که فرض میشود متغیرهای هزینه هر یک از این فعالیتها متفاوت عمل میکنند. پورتر این تحلیل هزینه بر مبنای فعالیت را به یک قالب عمومی متشکل از پنج فعالیت اصلی و چهار فعالیت پشتیبانی تقسیمبندی کرد. این نه گروه فعالیت عبارتاند از:
-
فعالیتهای اصلی:
-
لجستیک ورودی: کنترل مواد، انبارداری، کنترل موجودی، حمل و نقل؛
-
عملیات: مونتاژ، بسته بندی، آزمایش و تعمیر و نگهداری؛
-
لجستیک خروجی: پردازش سفارش، انبارداری، حمل و نقل و توزیع؛
-
بازاریابی و فروش: تبلیغات، فروش، قیمتگذاری، مدیریت کانال؛
-
خدمات: نصب، تعمیر و نگهداری، مدیریت قطعات یدکی؛
-
فعالیتهای پشتیبان:
-
زیرساختهای شرکت: مدیریت عمومی، برنامهریزی، مالی، روابط قانونی، روابط سرمایهگذار؛
-
مدیریت منابع انسانی: استخدام، آموزش، ارتقا، سیستم پاداش؛
-
توسعه فناوری: تحقیق و توسعه، فناوری اطلاعات، توسعه محصول و فرآیند؛
-
تدارکات: خرید مواد خام، مذاکرات، عقد قرارداد.
پورتر با تقسیم کردن یک سازمان به فرآیندهای کلیدی یا عملکردی آن، توانست حسابداری کلاسیک را به قابلیتهای استراتژیک پیوند دهد. او با استفاده از ارزش به عنوان یک مفهوم اصلی این کار را انجام داد یعنی راههایی که یک شرکت میتواند با توجه به ساختار هزینه نسبی، به بهترین شکل خود را در برابر رقبای خود قرار دهد؛ چگونه ترکیب زنجیره ارزش به شرکت اجازه میدهد که حول قیمت رقابت کند، یا چگونه این ترکیب اجازه میدهد که شرکت محصولات خود را برای بخشهای خاصی از مشتری متمایز کند.
-
تحلیل زنجیره ارزش یک چارچوب عمومی برای تحلیل رفتار هزینهها و همچنین منابع موجود و بالقوه تمایز فراهم میکند.
-
پورتر با گروهبندی وظایف، تأکید بر روابط بین آنها و پیوند زدن آنها به ارزش به درک موقعیت رقابتی سازمان کمک میکند.
-
زنجیره ارزش مشخص کرد که یک سازمان مجموعهای چندوجهی است و فعالیتهای اساسی آن باید برای درک موقعیت کلی رقابتی آن تحلیل شود. نقاط قوت و ضعف سازمان میتوانند در رابطه با رقبای مستقیم آن ها شناسایی شوند. مزیت رقابتی از مجموعهای از تصمیمات مربوط به این فعالیتهای کلیدی حاصل میشود.
-
مدل زنجیره ارزش میتواند به عنوان یک تحلیل کمی در نظر گرفته شد. همچنین میتواند به عنوان یک مدل کیفی سریع برای توصیف نقاط قوت و ضعف یک سازمان مورد استفاده قرار گیرد.
-
پورتر از تحلیل زنجیره ارزش خود برای شناسایی همافزایی و یا فعالیتهای مشترک بین واحدهای تجاری استراتژیک استفاده کرده و ابزاری را برای تمرکز بر روی کل و نه بر روی بخشها فراهم کرد.
-
تحلیل کمّی زمانگیر است؛ زیرا اغلب نیاز به دوبارهسازی سیستم حسابداری برای اختصاص هزینهها به فعالیتها دارد.
-
تحلیل زنجیره ارزش باید با تحلیل گروهبندی مشتری برای ترکیب دید داخلی و خارجی همراه باشد. یک ویژگی یا محصول، تنها در صورتی که مشتریان حاضر به پرداخت آن هستند، برای شرکت یک مزیت رقابتی متمایز فراهم میکند. زنجیره ارزش مشتری باید تحلیل شود تا تعیین شود که ارزش ایجاد شده است.
-
تحلیل زنجیره ارزش برای تحلیل داراییهای فیزیکی در محیطهای تولیدی توسعه داده شد. نویسندگان دیگر مدل را تغییر دادند تا داراییهای نامشهود و سازمانهای خدماتی را جایگزین کنند.
- Competitive Advantage: Creating and Sustaining Superior Performance, Michael E. Porter, 1985, Free Press, United States, ISBN 0684841460
- Strategic and Competitive Analysis, Craig S. Fleisher and Babette E. Bensoussan, 2002, Prentice Hall, United States, ISBN 0130888524
- Strategy and the Business Landscape: Core Concepts, Pankaj Ghemawat, 2001, Prentice Hall, United States, ISBN 0130289760
برگرفته شده از سایت www.provenmodels.com