تغییر قواعد بازی صنعت
در این مطلب وب‌سایت ایران استراتژیست به داستان رقابت میهن و دایتی در صنعت بستنی پرداخته شده است.
راه‌های بسیاری وجود دارد که یک بازیکن می‌تواند ساختار بازی‌ای که در حال اجراست را تغییر دهد. یک شرکت ممکن است به دنبال تغییر ساختار صنعتی که درون آن در حال رقابت است باشد، تا پتانسیل سود صنعت را افزایش دهد و یا سهم بزرگ‌تری از سود موجود را به خود اختصاص دهد. بنابراین، ایجاد اتحاد و توافق با رقبا می‌تواند ارزش بازی را به‌وسیله افزایش اندازه بازار افزایش دهد و قدرت مشترکی در برابر واردشوندگان جدید ایجاد کند.
ممکن است فرصت‌های بسیاری برای تبدیل بازی‌های برنده – بازنده (یا حتی بازنده – بازنده) به برنده- برنده باشد. برخی مواقع هم رقبا ممکن است بازی‌های برنده-برنده را به بازی بازنده-بازنده نزدیک کنند که از این مورد یک مثال ارائه می‌شود.
حدود بیست سال پیش اغلب فروشگاه‌های ایران دارای فریزرهای استیل قدیمی و بزرگ بودند که درون آن‌ها هم دیده نمی‌شد و صاحبان فروشگاه‌ها عادت داشتند که از شرکت‌های تولیدکننده بستنی وقت (میهن و دایتی و پاک و …) بستنی خریداری کنند و درون فریزر خود قرار دهند. طبیعی است که هزینه خرید فریزر و نگه‌داری آن هم با خود صاحبان فروشگاه‌ها بود.
شرکت دایتی برای کسب سهم بازار بیشتر از رقبای خود که عمدتاً میهن و پاک بودند، اقدام به خریداری فریزرهای جدید که درب شیشه‌ای داشتند و کوتاه‌تر هم بودند (البته درب شیشه‌ای و کوتاهی آن‌ها مزیت خوبی بود و کودکان راحت‌تر می‌توانستند که بستنی‌ها را ببینند و خودشان بردارند و این باعث افزایش گردش محصول در فروشگاه‌ها می‌شد) کرد و چند هزار از این فریزرهای جدید را به فروشگاه‌ها به‌صورت رایگان اعطا نمود تا فروشگاه‌ها صرفاً بستنی دایتی را درون فریزرها قرار دهند و میهن را درون آن قرار ندهند.
دایتی به فروشگاه‌ها قول داد که حتی هزینه تعمیر فریزرها هم بر عهده شرکت خواهد بود. شرکت میهن هم در اقدامی متقابل تعداد بیشتری فریزر خریداری نمود و به فروشگاه‌ها با شرایطی مشابه اعطا نمود.
این تغییر قواعد بازی صنعت که توسط دایتی شروع شد دامن هر دو شرکت را گرفت و عملاً هزینه‌های صنعت بستنی را افزایش داد. زیرا تا قبل از این، هزینه خرید فریزر و نگه‌داری آن با صاحبان فروشگاه‌ها بود و نه با تولیدکنندگان بستنی. اما با این بازی جدید شرکت دایتی و اقدام متقابل شرکت میهن، عملاً هزینه‌های تهیه فریزر و نگه‌داری آن بر عهده شرکت‌های تولیدکننده بستنی قرار گرفت و بازی برنده-برنده آن زمان، به‌نوعی به بازی بازنده-بازنده تبدیل شد.
نوشته: دکتر اسماعیل حسن پور
هیات علمی دانشگاه آزاد-قشم
