وقتی زندگی بعضی افراد موفق یا شرکت های مختلف را بررسی می کنیم متوجه می شویم که آن ها دارای الگو و انسجامی مشخص در تصمیمات حرفه ای خود هستند که ما آن را به عنوان استراتژی تعبیر می کنیم. به عنوان مثال استراتژی بی نهایت موفق والمارت که بر مبنای شکل خاص فروشگاه‌های بزرگ، سیستم توزیع هاب و اسپوک، فروشگاه هایی برای شهرهای کوچک و رویکرد انگیزش کارکنان می باشد، نتیجه یک طراحی دقیق و بزرگ نیست بلکه این دستاوردها حاصل شم و شهود سام والتون به اضافه تجربه حاصل از اتفاقات در گذشته است. آنچه که با اطمینان می توان گفت آن است که نقش فوریت ( شکل‌گیری استراتژی در عمل) نسبت به طراحی قبلی همزمان با ناپایداری محیط کسب و کار و غیر قابل پیش بینی بودن آن، در حال پر رنگ تر شدن است.
سازمان هایی که در محیط های نسبتا پایداری فعالیت می کنند – سازمان مساجد کشور – می توانند استراتژی های خود را به صورت دقیق تری برنامه ریزی کنند.
اما سازمان هایی که محیط آن ها قابل پیش بینی نیست – باند سرقت اتومبیل- فقط می توانند یک سری اصول و راهنمای استراتژیک تهیه نمایند و بقیه کارها بر حسب شرایط ایجاد می شود.
شکل‌گیری استراتژی در عمل
برای بیشتر سازمان ها، استراتژی حاصل ترکیبی از طراحی قبلی و فوریت است. طراحی دقیق استراتژی (از طریق پردازش رسمی مثل جلسات هیات مدیره و برنامه ریزی استراتژیک) با عنوان فرایند بالا به پایین اولیه شناخته می شود.
به فوریت به عنوان نتیجه حاصل از تصمیمات چندگانه در سطوح مختلف به ویژه مدیریت میانی، نگریسته می شود و فرایند پایین به بالا نام دارد. این پردازش ها، به صورت جالبی با هم در تعاملند.
در شرکت اینتل، تصمیم تاریخی مهم برای رها کردن تراشه های حافظه و تمرکز بر ریزپردازنده ها، نتیجه انبوهی از تصمیمات غیرمتمرکز بود که در سطوح مختلف کارخانه گرفته شد و توسط مدیریت عالی تایید گردید و رسما در استراتژی اعلام شد.
عملا، فوریت و طراحی قبلی، هر دو در تمام سطوح سازمان، اتفاق می افتد. سیستم های برنامه ریزی استراتژیک شرکت‌های بزرگ، به این صورت هستند که مدیریت عالی دستورالعمل ها را به سطوح پایین تر سازمان می فرستد و کسب و کارها برنامه های پیش نویس خود را به سطح شرکت می فرستند.
به طور مشابه، فوریت در تمام سازمان رخ می دهد؛ فرصت گرایی مدیریت ارشد احتمالا مهم ترین دلیل برای انحراف از استراتژی های از قبل برنامه ریزی شده است.
نوشته: دکتر اسماعیل حسن پور
هیات علمی دانشگاه آزاد – قشم
