کتاب کلوترین مانیفستو (تألیف لوین و همکاران) اثر اینترنت بر ساختار سازمانی را بررسی می کند و ۹۵ دیدگاه در مورد چگونگی تغییر دنیای پیرامون بهواسطه اینترنت و نحوه انجام کسب و کار از طریق اینترنت، پیشنهاد می کند. بسیاری از شرکت های امروزی همچنان در قعر دیدگاههای سنتی و چارچوب فکری محافظه کارانه خود ماندهاند و موانعی بین خود و افرادی که امیدوار به دستیابی به آنها هستند، ایجاد میکنند. وبسایت ایران استراتژیست قصد دارد در این مقاله به بررسی اثر اینترنت بر ساختار سازمانی بپردازد. اینترنت افراد را به هم مرتبط کرده و آنها را قادر میسازد تا باهم صحبت و تبادلنظر کرده و در قالب یک مجمع به گنجینهای از دانش حاصل از منابع مختلف دست یابند. یکی از این مفاهیم سازمان فرا اتصال است.
سازمان فرا اتصال
سازمان فرا اتصال، نوع جدیدی از سازمان در حال توسعه است که دسترسی آسان کارکنان به همدیگر و افراد بیرون از سازمان را فراهم میکند. این امر از طریق روش های متنوعی از پست الکترونیکی گرفته تا وب سایت ها تحقق میپذیرد. بدین ترتیب کارکنان و بازارها زبان مشترکی پیدا می کنند.
وقتی اثر اینترنت بر ساختار سازمانی را ارزیابی می کنیم، مشاهده می کنیم که ورود اینترنت به شرکت، بهطور پیش بینی نشده ای باعث ایجاد تغییراتی در زمینه ها و امور مختلف شرکت می شود. یک سازمان فرا اتصال جدید، چند مبحث اصلی به شرح زیر را در برمی گیرد:
فرا اتصال و غیر متمرکز
هیچ اختیار مرکزی ای در وب وجود ندارد. شبکه، متشکل از صدها میلیون صفحه است که توسط تهیه کننده هر صفحه به هم وصل شده اند. سازمانها هم زمانی فرا اتصال میشوند که تیم ها، کمیته ها و افراد خود را بهصورت غیرمتمرکز درآورند. ساختار اداری نیز بر اساس شبکههایی از جمع همکاران مورد اعتماد تنظیم میشود.
فرازمان
با وجود اینترنت، افراد میتوانند جستوجوی اطلاعات و برقراری ارتباطات بهسرعت دلخواه و در زمان قابلکنترل و قابل تنظیمی از روز یا هفته انجام دهند، بدون اینکه به یافتن جایی برای پارک کردن اتومبیل و یا داشتن کارت کتابخانه نیاز داشته باشند. در یک سازمان فرا اتصال، برنامهریزیها و زمانبندیها بهصورت محلی ( و نه مرکزی) توسط افراد و گروههای محلی انجام میشوند. ضربالاجلهای سنتی جای خود را به انگیزش گروه برای کمک به یک مشتری یا همکاری میدهند.
دسترسی مستقیم
اینترنت امکان دسترسی مستقیم به هرکسی بر روی سیاره زمین را فراهم میکند. سازمانهای فرا اتصال ذهنیت و طرز تفکر قدیمی انباشت اطلاعات را با سیاستهای کاملاً باز و جدیدی جایگزین کردهاند که مشوق همکاری در شبکههای داخلی حرکت از سمت کارهای فردی به کارهای گروهی و مردمی است؛ به این خاطر که آنها دارای مهارتهای ضروری و منافع مشترک هستند و نه به خاطر موقعیت آنها در سلسلهمراتب سازمانی.
مملو از دادههای غنی
جریان و گردش اینترنت بهواسطه صفحات اطلاعات موجود در آن است. انواع مختلف ارتباطات اینترنتی (بهویژه پست الکترونیک) سازمان فرا اتصال را قادر میسازد تا ستاد و کارکنان، مدیریت و مشتریان را به هم ارتباط دهد.
مشتریان کسانی هستند که میتوانند داستانسرایی کنند، حکایتهای ارزشمندی به وجود آورند و راههای بسیاری را با استفاده از صدای متمایز مشترکان برای انتقال ایدهها به شرکت باز کنند.
نابسامان
چون اینترنت شبکه وسیع و پیچیدهای است که توسط کسی کنترل نمیشود، همواره تا حدودی “نابسامان” خواهد بود. جستوجویی در اینترنت مستلزم یافتن بسیاری اتصالهای مرده یا مقاصدی مبهم (سایتهای “پیچیده” که به بازدیدکننده اجازه بازگشت به صفحات قبلی را نمیدهند) است. درحالیکه سازمان سلسله مراتبی سنتی مستلزم پیشبینی پذیری و سازگاری بود، سازمان فرا اتصال به دنبال نوآوری است و در این مسیر انتظار برخی اشتباهات و نیز ساختارها و سیستمهای تا حدودی نابسامان را نیز دارد؛ چرا که این موارد همواره در مواقع تعمیر و بازسازی وجود دارند و تا حدودی طبیعی به نظر میرسند.
بدون مرز
سازمانها و شبکههای سنتی همانقدر که نگران امنیت بودند، نسبت به مسئله دسترسی هم نگران بودند. آنها اغلب، جایی که یک بخش به کار خود پایان داده و بخش دیگری شروع به فعالیت میکرد – حتی در داخل یک شرکت – بسیار روشن و شفاف بودند. افراد فقط زمانی به اطلاعات مهم دست پیدا میکردند که “به دانستن آن نیازمند باشند”. در مقابل، اینترنت بهگونهای طراحی شد که یک صفحه میتوانست بدون نیاز به کسب اجازه مؤلف به صفحه بعد متصل شود. به خاطر روش بهکاررفته در اینترنت، بهسختی میتوان حدس زد آیا یک فرد هم چنان در همان صفحه وب قرار دارد یا به صفحه دیگری در آنسوی دنیا رفته است. سازمانهای فرا اتصالی پذیرفتهاند که مرزهای بین واحدها نفوذپذیر و در حال تغییر هستند. اینترانتها و اکسترانتها به شرکتها این اجازه را میدهند تا فرایندهایی را که قبلاً گمنام بودهاند با مشتریان در میان بگذارند و نیز ایدهها و پیشنهادهایی از جانب آنها بپذیرند. آنها همچنین جریان ارتباطات درونی را سادهتر میکنند، اتاقهای جلسات دربسته را با گروههای بحث و تبادلنظر مبتنی بر پست الکترونیکی جایگزین کرده و نیز سایتهای گروهی اینترنتی را ممکن میسازند.
برمبنای کتاب کلوترین مانیفستو، ساختارهای شرکت ها باید تغییر یابند، البته اگر آنها می خواهند در یک محیط در حال تغییر جهانی، متصل به اینترنت اثربخش و موفق باشند. این کتاب پیشنهاد میکند که :
«ساختارهای سازمانی سنتی باید با بسیاری از ویژگیهای اشکال ماتریسی، شبکهای و سلولی سازمان تطابق پیدا کند.»
کتاب: مدیریت استراتژیک و سیاست کسب و کار
تالیف: توماس ال.ویلن و جی.دیوید هانگر
ترجمه: سیدمحمداعرابی و هاشم آقازاده