ویژگی‌ها
| نویسنده | مایکل پورتر |
| کشور | آمریکا |
| تاریخ | ۱۹۹۰ |
| نوع | مدل |
| نقش | مشاور و مدیر |
| فعالیت | تحلیل و برنامه‌ریزی |
| موضوع | مدیریت استراتژیک، فرهنگ و بین‌المللی‌سازی |
| سطح تحلیل | محیط |
| دیدگاه | منطقی |
| وضعیت | در حال بازنگری |
پروفسور مایکل پورتر در اواسط دهه ۱۹۸۰، چارچوبی برای ارزیابی رقابت در کشورها را ایجاد کرد. در اوایل دهه ۱۹۸۰، شرایط رقابتی در ایالات متحده توسط ژاپنی‌ها و رقبای اروپایی دچار تغییر شد. پورتر اظهار داشت که نظریه‌های کسب‌و‌کار بین‌الملل کلاسیک که عمدتاً بر تغییرات آهسته متغیرهای «ارثی» مانند منابع طبیعی، آب‌وهوا، تعداد کارکنان و غیره تمرکز می‌کند، تنها تا حدودی می‌توانند توضیح دهند که چرا کشورها در یک صنعت خاص، به مزیت رقابتی دست پیدا می‌کنند. این مشاهدات، بر اساس یک مطالعه چهار‌ساله از ده کشور بزرگ در کسب‌و‌کار و ۱۰۰ صنعت بوده که ۵۰ درصد کل صادرات جهان را در سال ۱۹۸۵ تحت پوشش قرار می‌دادند.
مدل الماس پورتر بر چهار عامل استوار است:
-
شرایط عامل
موقعیت نسبی کشور در شاخص‌های مهم تولید صنعتی مانند نیروی کار ماهر یا زیرساخت، عوامل تعیین‌کننده مهمی در رقابت ملی است. هر دو عامل سطح عوامل فردی و ترکیب کلی منابع باید در نظر گرفته شود. این عوامل می‌توانند برای کشور خاص و یا صنعت خاص باشد. به‌عنوان‌مثال، جامعه مهندسین ژاپن که یکی از بزرگ‌ترین جوامع مهندسی در دنیا است، برای موفقیت ژاپن در بسیاری از صنایع تولیدی حیاتی بوده است.
-
شرایط تقاضا
ماهیت تقاضای بومی نیز عاملی حیاتی است. به‌عنوان‌مثال، آگاهی و خبره بودن خریداران ژاپنی نسبت به دوربین‌ها، به ارتقای صنعت دوربین‌های ژاپنی کمک کرد و باعث بهبود کیفیت محصولات و راه‌اندازی مدل‌های جدید و نوآورانه شد.
-
صنایع وابسته و پشتیبان
یک عامل کلیدی صنایع پشتیبان و وابسته است. به‌عنوان‌مثال، تا اواسط دهه ۱۹۸۰، رهبری تکنولوژیکی در صنعت نیمه‌هادی ایالات‌متحده، پایه و اساس موفقیت ایالات‌متحده در رایانه‌های شخصی و چندین محصول پیشرفته الکترونیکی بود.
-
استراتژی و ساختار شرکت و رقابت
استراتژی و ساختار شرکت‌ها و میزان رقابت موجود در کشور در آن صنعت نیز نقش بزرگی در مزیت رقابتی دارد. به‌عنوان‌مثال، حضور مهندسان در تیم‌های مدیریت ارشد شرکت‌های آلمانی و ژاپنی، موجب تأکید بر بهبود فرایندهای تولید و طراحی محصول شده است. علاوه بر این، رقابت داخلی باعث ایجاد محصولات جدید، بهبود کیفیت، کاهش هزینه‌ها و سرمایه‌گذاری در فن‌آوری‌های جدید و پیشرفته می‌شود.
پورتر دو متغیر دیگر را که به‌طور غیرمستقیم بر مدل الماس تأثیر می‌گذارد را نیز بیان کرد:
-
شانس
عوامل مزاحم و خارج از کنترل شرکت‌ها و دولت‌ها به بازیکنان جدید اجازه می‌دهد که از فرصت‌های ناشی از یک ساختار صنعت تغییریافته بهره‌برداری کنند. به‌عنوان‌مثال، نوآوری‌های اساسی، انقلاب‌ها، جنگ‌ها و غیره.
-
دولت
انتخاب سیاست‌ها توسط دولت می‌تواند بر هر یک از چهار عامل تأثیر بگذارد. دولت می‌تواند شانس به دست آوردن مزیت رقابتی را افزایش دهد اما به‌تنهایی دارای قدرت برای ایجاد مزیت نیست.
این شش ویژگی عامل یا مانع ایجاد مزیت رقابتی شرکت‌ها، گروه‌ها و ملل می‌شوند. تمام شرایط باید برای صنعت / شرکت در یک کشور باشد تا برتری جهانی ایجاد شود.
مدیران می‌توانند از الگوی الماس در تلاش‌های بین‌المللی خود برای تعیین این که آیا بازار داخلی می‌تواند تلاش بین‌المللی‌سازی موفقیت‌آمیز را حمایت و یا حفظ کند، استفاده کنند یا برای ارزیابی سرمایه‌گذاری بعدی در آن کشور استفاده کنند. این مدل به کارآفرینان کمک می‌کند تا تصمیم بگیرند که چه موقع سرمایه‌گذاری بعدی خود را آغاز کنند. مقامات دولتی می‌توانند از این الگو برای راهنمایی در مورد چگونگی ایجاد یک چارچوب حمایت سیاسی برای یک صنعت خاص استفاده کنند.
-
این مدل توضیح می‌دهد که چرا گروه‌های صنعت مرتبط هستند.
-
دولت‌ها می‌توانند نقش مهمی در حمایت از توسعه گروه‌های صنعتی متعارض داشته باشند.
-
این مدل نشان می‌دهد که صرف‌نظر از رقابت بین شرکت‌ها، همکاری، یک جزء حیاتی در استراتژی شرکت است. شرکت‌ها باید به‌ویژه با سازمان‌های مرتبط و صنایع حمایت‌کننده، هم‌بستگی استراتژیک ایجاد نمایند.
- وضعیتی که هر چهار ویژگی به درستی در جهت توسعه یک صنعت خاص افزایش می‌یابد، تنها احتمال بیشتری را در توسعه یک صنعت فراهم می‌کند. توسعه کامل آن، بستگی به اقدام شخصی برای بهره‌برداری کامل و مطلوب از تجارت دارد.
- عدم وجود هر یک از چهار عامل الماس در داخل، ممکن است مانع از حضور شرکت‌ها و صنایع از رقابت در سطح جهانی نشود. به‌عنوان‌مثال اگر صنایع وابسته و حمایت‌کننده به صورت محلی در دسترس نباشند، به دلیل پیشرفت در حمل‌ونقل و کاهش محدودیت‌های واردات، مواد و قطعات را می‌توان به راحتی از طریق خارج از کشور تأمین کرد.
- این مدل فرض می‌کند که بازار آزاد ملی وجود دارد که شرکت‌ها به‌طور سربه‌سر رقابت می‌کنند. این مورد در بسیاری از کشورها در جهان وجود ندارد.
- Cluster Profile Database, Harvard Business School Press, United States
- Competitive Advantage of Nations, Michael E. Porter, 1990, Free Press, United States, ISBN 0684841479
- Alan M. Rugman and Alain Verbeke, 1993 [35(4)], Thunderbird International Business Review( ISSN 1096-4762 ), Wiley, United States
- International Business, Charles W.L. Hill, 2008, McGraw Hill, United States, ISBN 0078029244
- International Business: Environments and Operations, John D. Daniels, Lee H. Radebaugh and Daniel P. Sullivan, 2006, Prentice Hall, United States, ISBN 0131869426
-
Robert M. Grant, 1991 [12(7)], Strategic Management Journal( ISSN 0143-2095 ), Wiley, United States
برگرفته شده از سایت www.provenmodels.com